Սիրիան՝ ռուս-թուրքական հարաբերությունների փորձաքար
Սեպտեմբերի 30-ից Ռուսաստանը նոր դեր ստանձնեց՝ սիրիական հարցի լուծումը: Իր պատկերացումներով և իրեն հետագայում Մերձավոր Արևելքում հուսալի պլացդարմ ապահովելու նպատակով: Ի սկզբանե հայտարարվեց, որ Ռուսաստանը պայքարում է ԻՊ-ի դեմ, հընթացս պարզվեց, որ պայքարն իսլամական ահաբեկչության դեմ է, ահաբեկիչները ահաբեկիչներ են, ոչ մի տարբերություն, եթե զենքը ձեռքներին կրակում են: Ինչո՞ւ ոչ: Սիրիայի նախագահ Բաշար Ասադի ընդդիմադիրներին ռմբահարելու և կառավարական զորքերի առաջ ճանապարհ բացելու մարտավարությունն իրեն արդարացնում է՝ արդեն բացված է Հալեպի ճանապարհը: Իրանի ու լիբանանյան «Հըզբոլլահի» հետ ռազմական դաշնակցությամբ Ռուսաստանը տեղից շարժեց և ԱՄՆ-ի գլխավորած կոալիցիային՝ Պենտագոնը իր հիսուն հատուկջոկատայիններին է Սիրիա գործուղում, Ֆրանսիան՝ «Շառլ դե Գոլ» ռազմանավի գլխավորած նավատորմը, Իտալիան Սենատում քննարկում է Սիրիայի կոնֆլիկտին ռազմական միջամտության նպատակահարմարության հարցը: ՈՒժերի հավասարակշռությունը Սիրիայում փոխվել է: Սիրիայի անմիջական հարևան Թուրքիան, որ մինչ այդ վարում էր երկակի քաղաքականություն՝ սահմանները բաց պահելով ԻՊ-ականների առաջ ու Ինջիրլիքի ռազմաբազան ՆԱՏՕ-ի տրամադրության տակ դնելով միաժամանակ՝ հարկադրված է որոշակիութուն մտցնել իր սիրիական քաղաքականության մեջ: Փաստացի Սիրիայում երեք հիմնական ուժեր են գործում: ԱՄՆ-ի գլխավորած կոալիցիան, որին միացել է Թուրքիան: Երկրորդ կոալիցիան՝ Ռուսաստան, Իրան, «Հըզբոլլահ», Իրաք: Երրորդը ԻՊ-ն է: ԵՄ-ում քիչ չեն երկրները, որ Ռուսաստանի հետ սիրիական հարցում երկխոսություն սկսելն ու քայլերը միատեղելն անհրաժեշտ են համարում: Թուրքիան նրանց հետ չէ՝ մի կողմից ժամանակ առ ժամանակ ռմբակոծում է ԻՊ-ի դիրքերը, իրականում քրդերի, մյուս կողմից՝ աջակցում է Ասադի դեմ կռվող ընդդիմությանը, բացի այդ՝ դեմ է «Ժողովրդավարական միությանը» և «Ժողովրդական ինքնապաշտպանության ջոկատներին», որոնց իր գլխավոր գործընկերն է համարում ԱՄՆ-ը, իսկ Թուրքիան նրանց ռմբակոծում է: Բոլոր դեպքերում իրավիճակը Սիրիայում Թուրքիայի համար մնում է վտանգավոր: Իհարկե, Անկարան մեծ հաճույքով կմասնակցեր երկրի մասնատմանը և ինչ-որ իմաստով Օսմանյան կայսրության նախկին տարածքի վերականգնմանը, բայց այդ հարցը ոչ մի երկրի օրակարգում չկա, բացի Էրդողանի անձնական օրակարգից: ԻՊ-ը Թուրքիայի համար սպառնալիք է մնում և արդեն ակնհայտ է, որ ԻՊ-ն ունի արտաքին աշխարհի համար թերևս անհասկանալի ամուր սոցիալական ու ռազմական կառուցվածք ու ռազմավարություն և նրա դեմ հնարավոր չէ մի ամսում հաղթանակ տանել՝ մեկ տեղում ու միանգամից: ԻՊ-ը նման է ութոտնուկի, որ տեղից տեղ է տարածում իր շոշափուկները: Մինչև Ռուսաստանի միջամտությունը սիրիական հարցը Թուրքիայի համար շատ ավելի սակավ թվով անհայտներով հավասարում էր, Անկարան արդեն չի կարող խուսափել Սիրիայի կոնֆլիկտի ազդեցությունից թուրք-ռուսական հարաբերությունների վրա: Հարցը չի վերաբերում միայն երկկողմ հարաբերություններին, կամ առևտրատնտեսական, էներգետիկ շահերին: Հարցը վերաբերում է Եվրասիայի տարածաշրջանային հավասարակշռությանը, որտեղ Թուրքիան ու Ռուսաստանը մրցակից պետություններ են: Միայն ահաբեկչության դեմ պայքարը քիչ է երկու պետությունների նպատակների համադրելիության համար: Արդեն ասպարեզում լիաձայն հնչում է Իրանի ձայնը, ինչը ևս մարտահրավեր է Անկարայի համար՝ քաղաքական ու տնտեսական: Խորհրդարանական ընտրությունների էյֆորիայից դուրս գալուց հետո Էրդողանը երկրում կայունությունը վերահաստատելու համար շատ կարևոր հարցեր ունի լուծելու: Եթե ներսում քրդերի հարցն է, դրսում անմիջական հարցը հարևան Սիրիան է: Անկարան պետք է արագ կողմնորոշվի, թե ինչ Սիրիա է պատկերացնում և վերադիրքավորվի կոալիցիաների միջև: Փախստականների հարցը հնարավոր չէ անվերջ դագանակ պահել Եվրոպայի գլխին: Ի վերջո, նրանք անշարժ գույք չեն և կարող են լուրջ պրոբլեմ դառնալ հենց Թուրքիայում: Էրդողանին կողմնորոշվել է պետք՝ ելնելով այն տեղից, որ Թուրքիան կարող է ունենալ տարածաշրջանում՝ չներքաշվելով ռազմական կոնֆլիկտների մեջ և չվտանգելով իր շահերը:
Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ
Հ.Գ. Դաշնային պետության ստեղծումը Սիրիայի տարածքում, որ այսօր դեռ անհնար է թվում, կարող է դառնալ այն հիմնաքարը, որի վրա կսայթաքեն ռուս-թուրքական հարաբերությունները, կամ՝ կմիավորվեն շահերը:
Հեղինակի նյութեր
Մեկնաբանություններ
Ասում են...
-
Ասում են… Եթե չլիներ մեր չարամիտ միջամտությունը, ապա հայերի բացարձակ մեծամասնությունը, ըստ Սան Ստեֆանոյի պայմանագրի, հայտնվելու էր Ռուսաստանի պաշտպանության ներքո
-
Ասում են… Պարադիգմի կտրուկ փոփոխությունը և անցումը դեպի Եվրամիության հարթակ, մեր կարծիքով, անխուսափելիորեն կապված կլինի ՀՆԱ-ի անկման և հայկական բիզնեսին, տնտեսությանն ու Հայաստանի հասարակ քաղաքացիների կենսամակարդակին լուրջ հարվածների հետ։
-
Ասում են… Դոնալդ Թրամփի գլխավորած հանրապետական վարչակազմի ԱՄՆ-ում իշխանության վերադարձով Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո միջազգային գործընթացների Վաշինգտոնի ըմբռնումը նոր հարթություն է ձեռք բերել: Հունվարի 15-ին Սենատում այս հարցի վերաբերյալ նոր պետքարտուղար Մարկո Ռուբիոն շատ խոսուն հայտարարություններ արեց։
-
Ասում են Եթե ինչ-որ մեկը սեփական պատմությունը խեղաթյուրում է թշնամու բարեհաճությանը արժանանալու համար, նա հարգանքի արժանի չէ: Թուրքիան Հայաստանի հավերժական թշնամին է, նրանք հավերժական անեծքի տակ են հայոց կոտորածը կազմակերպելու համար:
-
Ասում են… «Զանգեզուրի միջանցքը» ներկայիս տեսքով մաքուր թուրքական պրոյեկտ է: Այդ միջանցքով Ադրբեջանը ոչնչից ստանալու է տարեկան 1,5 մլրդ դոլար եկամուտ, իսկ Թուրքիայի առջև բացվելու են Կասպից ծովի դարպասները, և մուտք է գործելու Կենտրոնական Ասիա
-
Ասում են Ռուսաստանի նախագահ Պուտինը Զանգեզուրի միջանցքի մասին ոչ մի նոր բան չի ասել Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո, որն ավարտվել է 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությամբ։ Միևնույն ժամանակ, հայտնի չէ, թե այս հարցում Հայաստանը, Ադրբեջանը, Իրանը, Ռուսաստանն ու Թուրքիան ինչպես են «ընտելանալու» միմյանց:
-
Ասում են… Ռուսաստանի տարածքին հեռահար ճշգրիտ զենքերով հարվածներ հասցնելու հնարավորություն ՈՒկրաինայի ԶՈՒ-ն չունի, հետևաբար, եթե հայտարարվում է, որ ՈՒկրաինային թույլատրվում է նման հարվածներ հասցնել, ապա դա նշանակում է, որ ՆԱՏՕ-ն ուղիղ մտնում է կոնֆլիկտի մեջ Ռուսաստանի հետ
-
Ասում են… Վլադիմիր Պուտինի այցն Ադրբեջան պատմական իրադարձություն էր, քանի որ այն նշանավորեց Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի գլխավոր դաշնակցի փոփոխությունը։ Ավելի քան 30 տարի Հայաստանն այդպիսի դաշնակից էր, բայց հիմա որոշել է անցնել Արևմուտքի կողմը՝ ներառյալ Ֆրանսիան, ԵՄ-ը և ԱՄՆ-ը
-
Նիկոլն արգելել է իրեն նկարել Արարատների ֆոնին Ըստ մերձնիկոլական շրջապատից տարածվող լուրերի` կապիտուլյանտ ոչնչությունը հրահանգել է իր աշխատակազմի լուսանկարիչներին և օպերատորներին իրեն չպատկերել Արարատ լեռների ֆոնին:
-
Ասում են… Մի շարք երկրներում, ցավոք, նաև Հայաստանում մեծ խանդավառություն չկար այն հարցում, որ Ռուսաստանն ինչ-որ կերպ վերահսկեր Հայաստանով լոգիստիկ ճանապարհը Նախիջեւանի և Ադրբեջանի հիմնական տարածքի միջև։ Այստեղ, նախ և առաջ, Թուրքիայի շահն է
-
Ասում են… Ես հստակ ասել եմ՝ նյութական որևէ ակնկալիք, կլինի կազմակերպություն կամ անձ, եթե ինքը ներգրավված է այս շարժմանը, չի կարող ունենալ, սկսած ինձնից, փոխարենը՝ մենք բոլորս կստանանք Հայրենիք ու Պատիվ
-
Ասում են… Հիմա մենք բավականին բարդ շրջան ենք ապրում մեր բարեկամ, եղբայրական Հայաստանի հետ հարաբերություններում։ Դա նույնիսկ ավելին է, քան եղբայրականը, քանի որ այստեղ ավելի շատ հայեր են ապրում, քան՝ բուն Հայաստանում
-
Ասում են Մարտի 8-ից առաջ Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանատները զգուշացնում էին իրենց քաղաքացիներին զգույշ լինել Մոսկվայում՝ չասելով, թե ինչ է կատարվում
-
Ասում են… Իհարկե, Բրյուսելը շահագրգռված է Հայաստան-ՀԱՊԿ կապի թուլացմամբ, իսկ Դաշինքի պաշտոնական խոսնակները մեկ անգամ չէ, որ հանրային լավատեսություն են հայտնել ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման Հայաստանի հեռանկարների վերաբերյալ
-
Ասում են…
Ափսոսում ենք, որ ՀՀ ղեկավարությունը, ըստ ամենայնի, գիտակցված որոշում է կայացրել՝ վարել ՌԴ-ի հետ հարաբերությունների հետևողական վատթարացման, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած ամեն ինչում Ռուսաստանին մեղադրելու գիծ։ Դա, իհարկե, հարիր չէ դաշնակցային հարաբերություններին
Տարածաշրջանային
Հայաստանը «ստանալու» Թուրքիայի ամենաիրատեսական տարբերակը մնում է «փափուկ ուժը»
Ի՞նչ է ուզում անել Թուրքիան պանթուրքիստական խելացնոր գաղափարն իրագործելու համար։Դեռևս նախկին ԱԳ նախարար Ահմեդ Դավութօղլուն տվել է Թուրքիայի ռազմավարական խորության գաղափարը, որով մերձավոր տարածաշրջանային գոտին ներառում էր Հարավային Կովկասը, Բալկանները, Մերձավոր Արևելքը, և Միջերկրածովյան-Էգեյան գոտին...
